Onderzoeken en begrijpen

De wereld wordt steeds complexer en het maken van tekeningen kan helpen bij het begrijpen en overbrengen van ideeën. Visual thinking wordt in het bedrijfsleven steeds meer toegepast maar voor de praktijk van het hoger onderwijs vormt het nog een uitdaging. Het is nog niet zo gewoon om als docent (live) te tekenen tijdens het geven van de les of om als student visuele aantekeningen te maken (sketchnotes).

En dit terwijl het aantoonbaar gunstig is om studenten zelf te laten tekenen. Zo kunnen ze zich beter concentreren en worden er meerdere zintuigen tegelijk geprikkeld. Naast het verhogen van de participatie wordt het ook voor de docent een stuk inzichtelijker wie er actief meedoet aan de les en wat er van de stof begrepen wordt. De docent kan de sketchnotes tijdens of na de les bekijken en daar weer vragen over stellen.

Waar je bij geschreven tekst gemakkelijk een hele zin of woord kunt overschrijven zonder daadwerkelijk te begrijpen waar het over gaat, is dat bij het maken van visuele aantekeningen veel moeilijker. Andersom hoef je de taal niet volledig meester te zijn om toch aan te tonen dat je een bepaalde term wel begrijpt. In de kennisclip wordt uitgelegd hoe visual thinking studenten de lesstof beter laat begrijpen en hoe de werkvormen op het platform hierbij kunnen helpen.

Leren over jezelf en reflecteren

Het hoger onderwijs wordt de komende jaren flexibeler en docenten zullen steeds meer feedback en begeleiding op maat gaan geven. Deze individuele manier van coaching en ‘vraag-gestuurd’ onderwijs vraagt om een andere houding van zowel de coach als de student. Waar de docent minder aan kennisoverdracht gaat doen en zich meer als een coach zal opstellen, zal de student juist meer initiatief moeten nemen.

Daarnaast komt er meer focus te liggen op het persoonlijke verhaal en (zelf)reflectie van de student. Zeker bij opleidingen waar persoonlijke ‘kwaliteiten’ ook een grote rol spelen. Veel studenten vinden het schrijven van een reflectie vervelend. Ook houden ze het vaak oppervlakkig en/of laten het door Chat GPT schrijven. Visualisaties kunnen heel krachtig zijn en ervoor zorgen dat een reflectie, en het gesprek dat daarop volgt, minder oppervlakkig blijft.

In visual thinking wordt veel gebruik gemaakt van beeldende metaforen om dingen begrijpelijker en beter invoelbaar te maken. Door iets wat je niet kent te vergelijken met wat je wel kent, begrijp je het en kan je beter over het onderwerp nadenken. Door studenten gebruik te laten maken van metaforen geef je ze een manier om zichzelf uit te drukken. Daarnaast geeft het de begeleider/docent/coach een ingang voor een gesprek. In de kennisclip wordt uitgelegd hoe visual thinking en het gebruik van metaforen kunnen helpen om studenten te laten reflecteren. Ook de werkvormen op het platform kunnen hierbij helpen.

Creatief denken

Op bijna alle hbo-opleidingen moeten dingen ‘bedacht worden’. Veel studenten vinden dit een lastig onderdeel van hun studie. Ze hebben moeite met het bedenken van iets nieuws en origineels, laat staan dat ze dat willen uittekenen. Ze ‘durven’ nog niet te tekenen en beweren dat ze het niet kunnen.

Meestal bedoelen mensen dan dat ze niet een ‘mooie’ of ‘realistische’ tekening kunnen maken. Alleen is het maken van een mooie tekening iets anders dan effectief communiceren. Om creatief te leren denken, hoef je niet ‘mooi’ te kunnen tekenen. Het gaat namelijk niet om het resultaat (het ‘artefact’) maar om het proces. John Berger, een kunstcriticus en schrijver beschrijft het tekenen als het oversteken van een rivier: Iedere pennestreek die je op papier zet is een stap richting de overkant.

Het proces van schetsen kan als het ware gezien worden als een ‘conversatie’ tussen de gedachten en de schets. De schets ontstaat vanuit je huidige kennis: je ziet dat iets zo is. Het lezen of interpreteren ervan leidt tot nieuwe kennis: je ziet dat iets ook anders kan zijn. En dit is juist zo belangrijk bij het creëren van nieuwe dingen. Bovendien kan het heel nuttig zijn om op een totaal andere manier naar beter begrijpt! In de kennisclip wordt uitgelegd hoe je tekenen kan gebruiken om creatiever te denken. Ook de werkvormen op het platform kunnen hierbij helpen.

Organiseren en plannen

Een belangrijk onderdeel van studeren is het plannen en organiseren van je studie. Veel studenten zeggen dat ze ‘beter hadden moeten plannen’ als ze een vak of project niet halen. Er zijn talloze digitale tools en agenda’s te vinden waarmee studenten een planning kunnen maken maar het maken van een ‘analoge’ planning (iets wat zoveel betekent als met pen en papier) helpt het best bij het onthouden van de informatie.

Er zitten namelijk een heleboel ‘visuele aanwijzingen’ in deze handeling: zoals de vormen van de letters, het tactiele gevoel van pen en papier, de plaatsing van jouw woorden op het papier en details, zoals gevouwen hoekjes en de kleur van de inkt. Je brein absorbeert als het ware al deze informatie die later als een trigger fungeert: je kan de informatie exacter terughalen uit je geheugen. In de kennisclip wordt uitgelegd hoe visual thinking studenten kan helpen te organiseren en plannen en hoe de werkvormen op het platform hierop aansluiten.

Communiceren en presenteren

Als hbo-student moet je regelmatig een presentatie geven of een idee overbrengen. Als docent doe je eigenlijk niet anders. Meestal worden hier powerpoints voor gebruikt. Powerpoint-presentaties zijn op zich prima maar ze hebben wel een paar nadelen:

Ze vragen om het gebruik van veel tekst
Ze zijn lineair
Ze blijven niet in beeld dus je vergeet makkelijk wat er besproken is
Ze zijn saai en spreken niet tot de verbeelding

Visual thinking kan helpen bij het tot de kern komen van een verhaal waardoor je het ook krachtiger, en misschien zelfs in één plaat, kan overbrengen. In de kennisclip wordt uitgelegd hoe je dat doet. Met behulp van een paar handige tips maak je een presentatie visueler en daarmee interessanter. Ook de werkvormen op het platform kunnen hierbij helpen.

Leren over anderen

Als mensheid zijn we gewend om samen te werken. De meesten van ons doen dat op hun werk en als ze als zelfstandige werken, zullen ze op andere manieren met andere mensen te maken krijgen. Ook in het hbo wordt er door zowel docenten als studenten veel samengewerkt. Studenten worden op die manier voorbereid op hun werkzame leven.

Docenten werken meestal ook in teams met andere docenten én op een bepaalde manier ook met hun studenten. Juist in een tijd waarin het onderwijs minder klassikaal wordt en docenten van een ‘alwetende’ rol naar een meer coachende en gelijkwaardige rol gaan, is samenwerking erg belangrijk.

Er zijn allerlei manieren om samenwerking goed te laten verlopen maar in het hbo wordt nog weinig visueel samengewerkt. En dat terwijl visueel werken kan helpen om mensen in een team meer over elkaar te weten te laten komen en de neuzen dezelfde kant op te krijgen. In de kennisclip wordt uitgelegd hoe visual thinking het leerproces van een groep kan ondersteunen en wanneer welke visuele werkvormen van toepassing kunnen zijn.